Luteina i aksantyna w trosce o zdrowie oczu
Nasze oczy codziennie narażone są na szkodliwe działanie czynników zewnętrznych.…
01 marca, 2024
Nasze oczy codziennie narażone są na szkodliwe działanie czynników zewnętrznych. Jednym z głównych zagrożeń jest nadmierna ekspozycja oczu na szkodliwe światło HEV emitowane przez ekrany smartfonów, telewizorów i innych urządzeń. Oczy, podobnie jak każdy inny narząd, męczą się, potrzebują treningu, ale też odpoczynku, a co najważniejsze wymagają dobrego odżywienia
Zdrowie oka – czyli co to są receptory siatkówki
Kolejnym etapem w procesie widzenia jest proces fizjologiczny pobudzenia receptorów siatkówki oka i wyzwolenia impulsu nerwowego, który jest przekazywany do kory mózgowej. Za tę część procesu są odpowiedzialne receptory siatkówki – czopki i pręciki (2). W momencie pobudzenia światłem dochodzi do chwilowej zmiany ich struktury chemicznej i powstania elektrycznego impulsu przewodzonego do mózgu włóknami nerwowymi. Pręciki są wysoce światłoczułe i odpowiedzialne głównie za wykrywanie kształtu i ruchu. Nie mogą one jednak rozróżniać kolorów. Odbierają jedynie światło o charakterystyce barwy szarej w różnych odcieniach jako silniejsze i słabsze. Czopki natomiast są mniej wrażliwe na światło, ale odpowiadają za zdolność rozróżniania kolorów. Umożliwiają również postrzeganie szczegółów. Połączenie właściwości obu receptorów stwarza zdolność do identyfikacji obiektów, orientacji przestrzennej oraz rozróżniania kolorów, a więc najważniejszych elementów procesu widzenia. Barwne widzenie poprzez tworzenie kontrastu między przedmiotami pozwala na ich szybsze i sprawniejsze identyfikowanie, a tym samym dostarcza niezbędnych informacji do orientacji przestrzennej.
Aktywność biologiczna plamki
Plamka stanowi okrągły obszar w tylnym biegunie siatkówki, której wewnętrzna warstwa zawiera żółty barwnik – ksantofil i karotenoidy – luteinę i astaksantynę w wyższym stężeniu niż w siatkówce obwodowej (3). Jest to miejsce, w którym rozdzielczość widzenia jest największa w wyniku bardziej intensywnego zagęszczenia czopków. Jednocześnie to obszar„intensywnie pracujący” i charakteryzujący się dużym metabolizmem komórek. Wysoka aktywność metaboliczna sprzyja powstawaniu potencjalnie szkodliwych wolnych rodników, zwłaszcza tlenowych. Powyższe procesy są nieodłącznymi elementami metabolizmu komórkowego i nie stanowią zagrożenia w sytuacji ich szybkiej inaktywacji przez obecne w komórkach systemy obrony o charakterze antyoksydacyjnym.
Tworzenie potencjalnie szkodliwych wolnych rodników jest procesem powszechnie zachodzącym w żywym organizmie w ciągu całego życia – w różnych typach komórek i tkanek. Stres oksydacyjny jest definiowany jako zaburzenie komórkowej równowagi prooksydacyjno-antyoksydacyjnej w kierunku reakcji utleniania przebiegające z udziałem reaktywnych form tlenu (RFT, ang. Reactive Oxygen Species – ROS).
Z kilku powodów siatkówka jest obszarem szczególnie predysponowanym do powstawania RFT. Jednym z ważniejszych czynników jest wysokie ciśnienie parcjalne tlenu, który jest substratem dla rodników tlenowych. Siatkówka, a zwłaszcza jej fotoreceptory, to niezwykle intensywnie pracujące i charakteryzujące się intensywnym metabolizmem komórki, które wymagają dużej ilości tlenu i składników odżywczych.
Co na oczy?
Najważniejsze są luteina i astaksantyna
Karotenoidy to barwniki syntetyzowane w organizmach roślinnych oraz bakteriach. Dotychczas zidentyfikowano ponad 600 karotenoidów, spośród nich zaledwie 10% występuje w codziennej diecie (4). Karotenoidy w organizmach roślinnych i zwierzęcych mają barwę od żółtej do czerwonej. W organizmie organizmie ludzkim są pochodzenia wyłącznie dietetycznego. Najpopularniejszymi karotenoidami występującymi w diecie są: α- i β-karoten, β-kryptoksantyna, luteina, likopen i astaksantyna.
W 1945 roku George Wald odkrył, że za żółtą barwę plamki żółtej w oku są odpowiedzialne luteina, astaksantyna i jej tlenowa forma – mezozeastaksantyna.
Astaksantynai mezozeastaksantyna są dominujące w plamce, a luteina jest dominującym składnikiem peryferyjnej części siatkówki.
Porównując poszczególne ksantofile obecne w siatkówce, należy podkreślić, że luteina i astaksantyna to składniki pochodzące z pożywienia (obecne i syntetyzowane w roślinach), mezozeastaksantyna natomiast nie pochodzi z diety. Istnieje kilka dowodów na hipotezę, że mezozeastaksantyna powstaje z luteiny w siatkówce oka. Mezozeastaksantyny nie stwierdza się bowiem w osoczu ani w wątrobie, natomiast występująca w plamce luteina ulega konwersji enzymatycznej lub fotochemicznej do mezozeastaksantyny.
Luteina i astaksantyna są rozpuszczalne w tłuszczach, dlatego postać liposomalna jest dla nich najskuteczniejszą formą dostarczenia do organizmu. Dystrybucja barwników i ich odkładanie się w siatkówce oraz innych tkankach oka poprawia się dzięki zastosowaniu liposomów jako nośników luteiny. Liu i wsp (5) w badaniach przeprowadzonych na modelu zwierzęcym wykazali, że wykorzystanie nośnika luteiny w postaci zawiesiny mikrocząstek lipidowych zwiększa stężenie luteiny nie tylko w siatkówce, ale również w twardówce, która przy stosowaniu tradycyjnych nośników leków (tabletek) stanowiła naturalną barierę dla karotenoidów.
Odpowiednia podaż luteiny i astaksantyny odgrywa ważną rolę w procesie utrzymania prawidłowej funkcji siatkówki. Barwniki plamki żółtej: luteina, astaksantyna i mezozeastaksantyna, czyli tlenowa forma luteiny, pełnią rolę silnych antyoksydantów, a jednocześnie filtrów promieniowania UV. Barwniki plamki wpływają również na procesy fizyczne związane z widzeniem, zwiększają czułość kontrastu, kontrast otoczenia i tła, a zmniejszają luminancję odbitą.
Luteina i astaksantyna są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku. Dodatkowo warto zadbać o odpowiedni poziom witamin A i E. Witaminy te także odgrywają ważną rolę w zachowaniu zdrowia oka. Jak w przypadku każdego narządu, dla oczu niezwykle ważna jest dieta i odżywienie oka w niezbędne składniki. Drugi ważny element to ćwiczenia i odpoczynek, oczy również potrzebują zarówno treningu jak i odpoczynku. Proste techniki ochrony przed szkodliwym promieniowaniem HEV poznasz tutaj.. Zadbaj o oczy już dziś.
Literatura:
- https://www.aoa.org/AOA/Documents/Education/Education_PDFs/Blue%20Light%20and%20Eye%20Damage.pdf
- https://www.biorxiv.org/content/10.1101/469221v2.full.pdf
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5611842/pdf/nihms867278.pdf
- https://www.czytelniamedyczna.pl/3847,karotenoidy-naturalne-zrodla-biosynteza-wplyw-na-organizm-ludzki.html
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25748776/
Udostępnij
Sprawdź także
inne wpisy
01 marca, 2024
Liposomalny kolagen — rewolucja w pielęgnacji od środka
Liposomalny kolagen – czy będzie rewolucją w pielęgnacji od środka? Jakich efektów można...
Więcej o naszej technologii
01 marca, 2024
Zdrowy sen i jego znaczenie – co wpływa na sen?
Wbrew pozorom termin „zdrowy sen” jest wciąż rzadko używany w czytelnictwie,...
Więcej o naszej technologii
