Biodostępność – definicja, znaczenie i zastosowanie w suplementacji
Czym jest biodostępność?
Biodostępność to pojęcie farmakologiczne i dietetyczne, które określa, jaka część przyjętej substancji – np. leku, witaminy czy składnika odżywczego – rzeczywiście zostaje wchłonięta do krwiobiegu i jest dostępna dla organizmu do wykorzystania. Innymi słowy, opisuje ona stopień i szybkość, z jaką dany związek dociera do miejsca swojego działania po podaniu.
W praktyce oznacza to, że nie wystarczy przyjąć suplementu lub leku, aby w całości został on wykorzystany. Biodostępność zależy od wielu czynników, które mogą zarówno zwiększać, jak i ograniczać efektywne wchłanianie substancji czynnych.
Biodostępność a skuteczność suplementów
Dla osób sięgających po suplementy diety kluczowe jest zrozumienie, że ilość substancji podanej nie zawsze równa się ilości przyswojonej przez organizm. Na przykład, przyjmując tabletkę witaminy C o masie 1000 mg, organizm wchłonie jedynie jej część. Biodostępność jest więc jednym z najważniejszych czynników decydujących o skuteczności suplementacji.
Producenci coraz częściej stosują nowoczesne technologie, takie jak liposomalne formy witamin czy mikroenkapsulacja, aby zwiększyć biodostępność składników i tym samym realne korzyści zdrowotne dla konsumenta.
Czynniki wpływające na biodostępność
Na to, jak dobrze organizm przyswoi daną substancję, wpływa wiele elementów:
- Postać chemiczna substancji – niektóre formy witamin i minerałów są lepiej rozpuszczalne i szybciej wchłaniane (np. cytrynian magnezu ma wyższą biodostępność niż tlenek magnezu).
- Sposób podania – substancje przyjmowane doustnie przechodzą przez układ pokarmowy, wątrobę i barierę jelitową, co często zmniejsza ich biodostępność. Z kolei podanie dożylne ma biodostępność bliską 100%.
- Stan układu pokarmowego – choroby jelit, zaburzenia trawienia czy niski poziom enzymów mogą ograniczać przyswajanie.
- Obecność innych składników w diecie – tłuszcze zwiększają wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K), a błonnik czy kofeina mogą utrudniać wchłanianie niektórych minerałów.
- Interakcje między lekami i suplementami – jedne substancje mogą wspierać wzajemne przyswajanie, inne wręcz przeciwnie – blokować się nawzajem.
Biodostępność w farmakologii i dietetyce
W farmakologii biodostępność jest parametrem precyzyjnie mierzonym w badaniach klinicznych, aby określić dawki i skuteczność leków. W dietetyce natomiast pojęcie to zyskuje na znaczeniu w kontekście suplementów i żywności funkcjonalnej.
Przykłady różnic biodostępności:
- Żelazo hemowe (pochodzące z mięsa) wchłania się znacznie lepiej niż żelazo niehemowe z produktów roślinnych.
- Kurkumina zawarta w kurkumie ma bardzo niską biodostępność, ale podanie jej z piperyną (składnikiem pieprzu) wielokrotnie zwiększa jej przyswajalność.
- Witamina D3 przyjmowana z posiłkiem bogatym w tłuszcze charakteryzuje się wyższą biodostępnością niż podawana na pusty żołądek.
Technologie zwiększające biodostępność
Rozwój nauki i technologii sprawił, że producenci suplementów coraz skuteczniej podnoszą biodostępność substancji aktywnych. Do najczęściej stosowanych rozwiązań należą:
- Liposomy – mikroskopijne pęcherzyki tłuszczowe, które chronią składniki odżywcze przed degradacją w przewodzie pokarmowym i ułatwiają ich transport do komórek.
- Nanocząsteczki – cząsteczki o zmniejszonych rozmiarach, które łatwiej przenikają przez błony biologiczne.
- Kompleksy chelatowe – minerały połączone z aminokwasami, które są lepiej rozpoznawane i wchłaniane przez organizm.
- Formy płynne i proszkowe – często cechują się szybszym wchłanianiem niż tabletki czy kapsułki.
Znaczenie biodostępności dla zdrowia
Wysoka biodostępność składników odżywczych i suplementów ma bezpośredni wpływ na:
- skuteczność suplementacji,
- szybsze efekty terapeutyczne,
- mniejsze ryzyko niedoborów,
- redukcję strat metabolicznych (organizm nie musi wydatkować dodatkowej energii na rozkład trudnoprzyswajalnych form).
Z drugiej strony, niska biodostępność może sprawić, że mimo przyjmowania dużych dawek suplementów, efekty zdrowotne będą znikome. Dlatego właśnie w praktyce dietetycznej i medycznej coraz większą wagę przykłada się do tego parametru.
Jak poprawić biodostępność w codziennej diecie?
Nie tylko technologia, ale także codzienne nawyki żywieniowe mają znaczenie dla biodostępności. Warto stosować kilka prostych zasad:
- Spożywać witaminę C razem z produktami roślinnymi bogatymi w żelazo, aby zwiększyć jego wchłanianie.
- Łączyć witaminy rozpuszczalne w tłuszczach z posiłkami zawierającymi zdrowe oleje roślinne lub awokado.
- Unikać nadmiernego spożycia kawy i herbaty w trakcie przyjmowania suplementów mineralnych, gdyż taniny utrudniają wchłanianie.
- Stosować urozmaiconą dietę, która naturalnie dostarcza synergicznych składników wspierających przyswajanie.
Podsumowanie
Biodostępność to kluczowe pojęcie w dietetyce i farmakologii, które decyduje o tym, w jakim stopniu organizm faktycznie wykorzysta przyjęte składniki odżywcze lub leki. Wysoka biodostępność oznacza lepszą skuteczność i większe korzyści zdrowotne, podczas gdy niska może sprawić, że suplementacja będzie mało efektywna. Dzięki nowoczesnym technologiom, takim jak liposomy czy chelaty, producenci coraz skuteczniej zwiększają biodostępność suplementów. Jednak równie istotne są świadome wybory żywieniowe, które mogą naturalnie wspierać proces wchłaniania.
Nazywam się Dorota Wątróbska-Świetlikowska, jestem farmaceutą, naukowcem z tytułem doktora habilitowanego nauk farmaceutycznych. Zdecydowałam się połączyć swoją wiedzę naukową i doświadczenie, aby stworzyć suplementy diety najwyższej jakości.
Moją pasją i głównym obszarem badawczym są submikronowe układy dyspersyjne, takie jak emulsje submikronowe, liposomy i liposfery. Po zdobyciu tytułu doktora, zwróciłam swoją uwagę na praktyczne aspekty żywienia pozajelitowego, łącząc potrzeby pacjenta z możliwościami farmaceuty. Najważniejsze dla mnie jest jakość, bezpieczeństwo i skuteczność , co jest widoczne zarówno w mojej pracy naukowej, jak i podejściu do tworzenia suplementów Dwatro Laboratories®.
Dostawa paczkomat 9,99 zł
Kurier – przedpłata 11,99 zł
Kurier – pobranie 14,99 zł
